Rujansko jevandjelje
„RUJANSKO JEVNĐELJE“ DRAGOCJENA KNJIGA SRPSKE KULTURE
Prva štampana knjiga u Srbiji objavljena je 1537. godine u selu Vrtucima kod Užica u manstiru Svetog Đorđa u Rujnu.
Ovaj manastir udaljen 18 kilometara od Užica imao je 1529 . godine svoju štampariju u kojoj je, koliko je dosad istraženo, objavljeno i Rujansko Četvorojevanđelje.
Na poslednjoj starnici, kolofonu, Četvorojevanđelja kaluđer Teodosije ostavio je nekoliko rečenica kao podsjetnik .
Istoričar umjetnosti iz Užica Dragiša Milisavljević je istražujući zapise o prvoj štampanoj knjizi u Srbiji primjećuje da u tom tekstu nije dato više podataka o tome kad je počelo štmapanje ove knjige, kad je završeno i ko su bili prvi štampari kao i odakle je nabavljan papir za štampu.
Zapis na korici knjige glasi „ Po volji Oca, po zapovesti Sina i naklonosti Svetoga duha i pomoći boga koga slavimo u Trojici i prečiste vladičice majke njegove i naše , Bogorodice, napisana je ova božanska knjiga godine 7.045 ( 1536 – 1537 ) u manastiru koji se zove rujanski, pod pod okriljem planine koje se zove Ponikve, na reci koja se zove Beoska ( Bioska), na selu koje se zove Vrutci, pri hramu svetoga i slavnoga velikomučenika i pobedonosca Hristova Georgija (Đorđa). Trudio se o ovom ja grešni , ubogi umom, a bogati grehom, i u Hristu sluga, monah Teodosije . No o ovom molim se braćo vama , ili vi koji budete čitali ili prepisivali ( preštampavali) , ispravljajte a ne kunite, zaradi Boga i svoje duše, jer ovo nije pisao duh sveti, ni anđeo već čovek malouman i slabomoćan i šta više sam. Slava svršitelju Bogu. Amin.“
Sve ovo na koricama knjige zapisao je monah Teodosije.
Milosavljević je istražujući gdje se sada nalaze štampani primjerci četvorojevanđelja ili njegovi dijelovi došao do podataka da su oni rasuti po muzejima, bibliotekama ili u privatnim zbirkama.
„Prvi kompletan primerak Rujanskog četvorojevanđelja nalazi se u Pragu u kolekciji starih knjiga Pavela Jozefa Šafarika. Drugi, možda najpotpuniji rukopis rujanskog kodeksa je u Sankt Petersburgu u biblioteci Slatikova Ščedina koji je u nju dospeo 1859. godine, „ kaže Milosavljević.
Ovaj istoričar umjetnosti iz Užica je istražio da se u arhivu biblioteke u Petrogradu nalazi pismo u kome je izražena želja Vuka Stefanovića Karadžića da proda „iako ne veliku ali vrlo dragocenu zbirku slovenskih rukopisa i štampanih knjiga među kojima se ističe „Četvorojevanđelje štampano u manastiru Rujnu u Srbiji 1537 godine kako tvrde poznavaoci , drvenim slovima, u jevanđelju po Jovanu, slova su veća nego u ostalim jevanđeljima.“
Vuk je procjenio tri rukopisne knjige na pergamentu i Rujansko četvorojevanđelje po 300 rubalja u srebru a ostale među kojima i takve rijetkosti kao što su „Oktoih“ iz 1494. godine , „Službenik“ iz 1519. i „Mileševski molitvenik“ iz 1546. godine po 50 rubalja.
„U zaostavštinu Teodosijevu spada i jedan nepotpuni primerak od 92 lista koji se danas nalazi u Arhivu SANU. Veruje se da je četvrti primjerak rujanskog rukopisa ušao u zbirku knjiga profesora Radoslava Grujića. Dva lista Jevanđelja koja se nalaze u Muzeju primjenjene umjetnosti u Beogradu smatrju se da pripadaju petom primjerku Rujanskog četvorojevanđelja. Jedan primjerak rujanskog kodeksa je bio u vlasništvu Narodne biblioteke Srbije i stradao je u njemačkom bobmardovanju Beograda.“, objašnjava Milosavljević.
Pet uzoraka Četvorojevanđelja štampao je monah Teodosije u manastiru Rujno kod Užica u vrmeneu od 1536. do 1537. godine. Još mnogo knjiga štampano je u narednom vrmenskom razdoblju od 150 godina.
Zidine starog manastir Rujno potopljene su izgradnjom akumulacionog jezera „Vrtutci“ iz koga se Užice snabdjeva vodom za piće. Episkop žički Hrizostom započeo je 2004. a završio izgradnju novog manastira na novoj lokaciiji za pet godina.
„Hroničari Rujna su još u 19 veku pisali da su zidovi bili veliki a na istoku zapazili sačuvanu kamenu ploču časnu trpezu. Ostaci izgorelih sveća su svedočili da su ih meštani palili svakog Đurđevdana a tu su do početka Drugo svetskog rata svraćale i krstonoše“, zapisao je Milosavljević.
U prvi manastir bilu su igrađeni i stubovi iz neke rimske vile. Kad je manastirsko zdanje obnovljeno oni su u njemu našao svoje mjesto.
Manastir Rujno izgrađen je obložen crvenim kamenom koji podsjeća na biljku rujan koja u ovim krajevima cvjeta početkom jeseni. Po toj biljci u narodu nazvanoj rujika cijeli predio je dobio ime Rujno.
O starom manastiru Rujno pisao je i Vuk Karadžić koji kaže da je „ manastir veličanstveno ozidan i ukrašen bio“ ali je zapisao da je propao a njegov kemen i ukrasi razneseni po okolini.
„ Stubovi po dva- tri fata dugački, okrugli i aršin debeli od finog crvenog mermera nalaze se sada u Užicu.
Prva štampana knjiga u Srbiji objavljena je 1537. godine u selu Vrtucima kod Užica u manstiru Svetog Đorđa u Rujnu.
Ovaj manastir udaljen 18 kilometara od Užica imao je 1529 . godine svoju štampariju u kojoj je, koliko je dosad istraženo, objavljeno i Rujansko Četvorojevanđelje.
Na poslednjoj starnici, kolofonu, Četvorojevanđelja kaluđer Teodosije ostavio je nekoliko rečenica kao podsjetnik .
Istoričar umjetnosti iz Užica Dragiša Milisavljević je istražujući zapise o prvoj štampanoj knjizi u Srbiji primjećuje da u tom tekstu nije dato više podataka o tome kad je počelo štmapanje ove knjige, kad je završeno i ko su bili prvi štampari kao i odakle je nabavljan papir za štampu.
Zapis na korici knjige glasi „ Po volji Oca, po zapovesti Sina i naklonosti Svetoga duha i pomoći boga koga slavimo u Trojici i prečiste vladičice majke njegove i naše , Bogorodice, napisana je ova božanska knjiga godine 7.045 ( 1536 – 1537 ) u manastiru koji se zove rujanski, pod pod okriljem planine koje se zove Ponikve, na reci koja se zove Beoska ( Bioska), na selu koje se zove Vrutci, pri hramu svetoga i slavnoga velikomučenika i pobedonosca Hristova Georgija (Đorđa). Trudio se o ovom ja grešni , ubogi umom, a bogati grehom, i u Hristu sluga, monah Teodosije . No o ovom molim se braćo vama , ili vi koji budete čitali ili prepisivali ( preštampavali) , ispravljajte a ne kunite, zaradi Boga i svoje duše, jer ovo nije pisao duh sveti, ni anđeo već čovek malouman i slabomoćan i šta više sam. Slava svršitelju Bogu. Amin.“
Sve ovo na koricama knjige zapisao je monah Teodosije.
Milosavljević je istražujući gdje se sada nalaze štampani primjerci četvorojevanđelja ili njegovi dijelovi došao do podataka da su oni rasuti po muzejima, bibliotekama ili u privatnim zbirkama.
„Prvi kompletan primerak Rujanskog četvorojevanđelja nalazi se u Pragu u kolekciji starih knjiga Pavela Jozefa Šafarika. Drugi, možda najpotpuniji rukopis rujanskog kodeksa je u Sankt Petersburgu u biblioteci Slatikova Ščedina koji je u nju dospeo 1859. godine, „ kaže Milosavljević.
Ovaj istoričar umjetnosti iz Užica je istražio da se u arhivu biblioteke u Petrogradu nalazi pismo u kome je izražena želja Vuka Stefanovića Karadžića da proda „iako ne veliku ali vrlo dragocenu zbirku slovenskih rukopisa i štampanih knjiga među kojima se ističe „Četvorojevanđelje štampano u manastiru Rujnu u Srbiji 1537 godine kako tvrde poznavaoci , drvenim slovima, u jevanđelju po Jovanu, slova su veća nego u ostalim jevanđeljima.“
Vuk je procjenio tri rukopisne knjige na pergamentu i Rujansko četvorojevanđelje po 300 rubalja u srebru a ostale među kojima i takve rijetkosti kao što su „Oktoih“ iz 1494. godine , „Službenik“ iz 1519. i „Mileševski molitvenik“ iz 1546. godine po 50 rubalja.
„U zaostavštinu Teodosijevu spada i jedan nepotpuni primerak od 92 lista koji se danas nalazi u Arhivu SANU. Veruje se da je četvrti primjerak rujanskog rukopisa ušao u zbirku knjiga profesora Radoslava Grujića. Dva lista Jevanđelja koja se nalaze u Muzeju primjenjene umjetnosti u Beogradu smatrju se da pripadaju petom primjerku Rujanskog četvorojevanđelja. Jedan primjerak rujanskog kodeksa je bio u vlasništvu Narodne biblioteke Srbije i stradao je u njemačkom bobmardovanju Beograda.“, objašnjava Milosavljević.
Pet uzoraka Četvorojevanđelja štampao je monah Teodosije u manastiru Rujno kod Užica u vrmeneu od 1536. do 1537. godine. Još mnogo knjiga štampano je u narednom vrmenskom razdoblju od 150 godina.
Zidine starog manastir Rujno potopljene su izgradnjom akumulacionog jezera „Vrtutci“ iz koga se Užice snabdjeva vodom za piće. Episkop žički Hrizostom započeo je 2004. a završio izgradnju novog manastira na novoj lokaciiji za pet godina.
„Hroničari Rujna su još u 19 veku pisali da su zidovi bili veliki a na istoku zapazili sačuvanu kamenu ploču časnu trpezu. Ostaci izgorelih sveća su svedočili da su ih meštani palili svakog Đurđevdana a tu su do početka Drugo svetskog rata svraćale i krstonoše“, zapisao je Milosavljević.
U prvi manastir bilu su igrađeni i stubovi iz neke rimske vile. Kad je manastirsko zdanje obnovljeno oni su u njemu našao svoje mjesto.
Manastir Rujno izgrađen je obložen crvenim kamenom koji podsjeća na biljku rujan koja u ovim krajevima cvjeta početkom jeseni. Po toj biljci u narodu nazvanoj rujika cijeli predio je dobio ime Rujno.
O starom manastiru Rujno pisao je i Vuk Karadžić koji kaže da je „ manastir veličanstveno ozidan i ukrašen bio“ ali je zapisao da je propao a njegov kemen i ukrasi razneseni po okolini.
„ Stubovi po dva- tri fata dugački, okrugli i aršin debeli od finog crvenog mermera nalaze se sada u Užicu.
Коментари