Sveti Sava štiti od vukova!

Sveti Sava štiti od vukova!

Sveti Sava (1169-1236) najveći je srpski svetitelj i utemeljivač Srpske pravoslavne crkve, koja se po njemu naziva i svetosavskom. On je u crkvenu praksu uveo krsnu slavu, a sećanje na njega proslavlja se 27. januara.

Rođen je kao Rastko Nemanjić oko 1169, u deževačkom kraju, na planini Goliji, kao najmlađi sin velikog župana Stefana Nemanje. Rastko je u mladosti pobegao na Svetu goru i zamonašio se u ruskom manastiru Svetog Pantelejmona i dobio duhovno ime Sava. Kasnije je sa svojim ocem, koji se u međuvremenu i sam zamonašio i dobio ime Simeon, podigao manastir Hilandar, prvi i jedini srpski manastir na Svetoj gori. U Srbiji je ubrzo došlo do borbe za vlast između Savine braće. Sava se vratio u Srbiju kako bi zaustavio građanski rat. Istovremeno se bavio prosvetiteljskim radom, nastojeći da svojim sunarodnicima približi osnove vere, a 1217. godine vratio se na Svetu goru. Godine 1219. Sava je od vaseljenskog patrijarha u Nikeji izborio autokefalnost srpske crkve. Na povratku sa jednog od hodočašća po Svetoj zemlji, 1236, smrt ga je zatekla u tadašnjoj bugarskoj prestonici Velikom Trnovu.

Sveti Sava je ustanovljen kao školska slava u Srbiji 1840. godine, a u Crnoj Gori 1856. Proslavljao kao školska slava sve do 1945. godine, kada je ukinut odlukom vlasti. Posle pola veka komunizma, nastavilo se sa proslavljanjem ovog sveca kao školskog patrona. Svetog Savu su za esnafsku slavu uzele zanatlije užari, mutavdžije, opančari, obućari i drugi.

Mnogi srpski narodni običaji oko Svetog Save vezani su za stoku i za strah od vukova. Pred Savindan se nije smela stoka terati u šumu iz straha od vukova. Tih dana se ništa nije smelo raditi sa sečivom. Britve nisu otvarane da bi vucima čeljusti ostale sklopljene, a žene nisu smele ništa bojiti u crveno da vuci ne bi klali stoku.

Da bi umolili sveca da vukove okrene od njihovog stada, u mnogim krajevima se ovaj praznik proslavlja vrlo svečano i pre njega se posti sedam dana. Postoji mnogo srpskih narodnih verovanja vezanih za Savindan, među kojima i to da ako na Svetog Savu grmi, desiće se važni događaji u zemlji.

Ime Svetog Save nose mnogi toponimi na svim prostorima gde žive Srbi, a naročito u Srbiji i Crnoj Gori. Poznato je da uspomenu na prvog srpskog arhiepiskopa čuvaju ovi toponimi - Savina, Savinica, Savina voda, Savina greda, Savina stopa, Savin izvor, Savin potok, Savina strana, Savin kuk, Savino počivalo i mnogi drugi.

Vraćao slepima vid

O Svetom Savi postoje mnoge anegdote i priče. Po legendama, on je oduzeo đavolu Sunce, povratio slepom vid, oživljavao mrtve, bolesnicima vraćao zdravlje, pretvorio skorup u kamenje, a svoje hrtove u vukove, razgovarao sa životinjama, proklinjao svakoga ko bi mu prkosio, a kletve bi se ispunjavale. Dodirom njegove štake potekla bi voda iz kamena, pretvarao je ljude u životinje.
izvor